همه چیز در مورد تلسکوپ و کاربردهای آن
همه چیز در مورد تلسکوپ و کاربردهای آن
رصد آسمان از فعالیت‌های بسیار لذت‌بخشی است که می‌تواند به عنوان یک سرگرمی جذاب مدت‌ها شما را مشغول کند. برای شروع این فعالیت نیازی به ابزار خاصی ندارید و با چشمان غیرمسلح هم میتوانید نظاره‌گر زیبایی‌های آسمان شب باشید.
اما بدون شک استفاده از ابزار رصدی مناسب، نماهایی را برایتان آشکار خواهد کرد که هیچ‌گاه نمی‌توانید با چشم غیرمسلح شبیه به آن را ببینید. منظره‌ی گودال‌های پرتعداد ماه یا حلقه‌های زیبا و فریبنده‌ی زحل از درون تلسکوپ چیزی نیست که بتوان به راحتی وصفش کرد. تلسکوپ ابزاری است که به کمک آن میتوانید به اعماق کیهان و گذشته‌ی عالم سفر کنید و از وسعت گیتی پهناور شگفت‌زده شوید.
همه علاقمندان به دنیای شگفت انگیز ستاره شناسی می خواهند تلسکوپی داشته باشند و با آن به کاوش زیبایی های آسمان شب بپردازند. ولی در هنگام خرید تلسکوپ، دوربین دوچشمی و یا هر وسیله درشتنما، تردیدها و دودلی ها، کار خرید را دشوار می کند.
در این مقاله سعی خواهیم کرد ویژگی‌های انواع مختلف تلسکوپ‌ها را شرح دهیم تا اگر به نجوم و آسمان شب علاقمندید بتوانید با کمک این اطلاعات تلسکوپ مناسبی برای انجام فعالیت‌هایتان انتخاب کنید.
کاربردهای تلسکوپ
جمع‌آوری نور
جمع‌آوری نور را شاید بتوان مهم‌ترین کارکرد هر تلسکوپ دانست. مشاهده‌ی اجرام کم‌نور آسمان شب که اغلب با چشم غیرمسلح دیده نمی‌شوند نیازمند این است که نور آن‌ها را تقویت کنیم. این کاری است که تلسکوپ با کمک آینه یا عدسی انجام می‌دهد. هرچه قطر آینه یا عدسی به کار رفته در تلسکوپ بیشتر باشد توان جمع‌آوری نور آن نیز بیشتر است. بنابراین یکی از ویژگی‌های مهم هر تلسکوپ که در هنگام خرید باید به آن توجه کرد قطر دهانه است.
بالا بردن توان تفکیک
با کم شدن فاصله از سوژه توان تفکیک چشمان شما زیاد میشود اما این کاری نیست که بتوان با اجرام آسمانی انجام داد. گشودگی دهانه‌ی تلسکوپ در توان تفکیک نیز موثر است. با استفاده از تلسکوپ و توان تفکیک آن میتوانید یک ستاره را که با چشم غیرمسلح می‌بینید به دو ستاره تفکیک کنید و از دیدن یک سیستم ستاره‌ای دوتایی لذت ببرید. یا این که یک کهکشان مارپیچی را که با چشم غیرمسلح دیده نمی‌شود با جزئیات ببینید و بتوانید بازوهای آن را تفکیک کنید.
بزرگنمایی
مقدار بزرگنمایی نخستین سوالی است که علاقمندان تازه کار در بررسی یک تلسکوپ مطرح می کنند. این سوال نادرستی است. برخلاف اغلب دوربین های دو چشمی که بزرگنمایی ثابتی دارند در تلسکوپ‌ها با تعویض چشمی بزرگنمایی را به راحتی می توانیم تغییر دهیم (چشمی عدسی است که در محل خروج نور، یعنی کانون تلسکوپ، برای ایجاد بزرگنمایی و تصویر نهایی قرار می گیرد). به طور نظری بزرگنمایی را تا هر چقدر بخواهید می توانید افزایش دهید. پس فریب بزرگنمایی‌های چشمگیری را که روی جعبه تلسکوپ های کوچک نوشته می شود نخورید.
چه تلسکوپی بخرم؟
بهترین تلسکوپ تلسکوپی است که از آن بیشترین استفاده را بکنید. باید در کنار بودجه‌ای که دارید، سوژه‌های رصدی مورد علاقه‌تان، توانایی حمل‌و‌نقل تلسکوپ و علاقه به عکاسی را نیز در نظر بگیرید. بهترین مکان برای پاسخ دادن به این سوال‌ها شرکت در یک تور رصدی مناسب است تا بتوانید در طول یک شب و زیر آسمانی تاریک تجربه‌ی رصد با انواع مختلف تلسکوپ‌ها را کسب کنید و بتوانید در انتخاب تلسکوپ آینده‌تان بهتر تصمیم بگیرید.
اگر قصد دارید از بالکن یا پشت بام منزل‌تان در شهر هر ازچندگاهی به نظاره‌ی اجرام پرنور آسمان شب بنشینید یک تلسکوپ کوچک شکستی روی سه‌پایه سمتی ارتفاعی و یا تلسکوپی رومیزی بهترین کارکرد را برایتان خواهند داشت. برخی از این تلسکوپ‌ها قابلیت جستجوی خودکار را نیز دارند و رصد آسمان را برای شما به فعالیتی آسان و بی دردسر تبدیل می‌کنند.
اگر جزو دسته‌ی رصدگران جدی اعماق آسمان هستید یک تلسکوپ نیوتنی با قطر دهانه‌ی زیاد (۶ اینچ و بزرگ‌تر) انتخاب مناسبی برای شماست. اگر قصد عکاسی از اجرام اعماق آسمان را ندارید انتخاب استقرار دابسونی برای تلسکوپ‌هایی در این اندازه می‌تواند هزینه‌های شما را تا حد زیادی کاهش دهد.
اگر قصد رصد سیارت و ماه را ندارید دوربین‌های دوچشمی نیز انتخاب مناسبی برای رصد اجرام آسمان شب هستند که قیمت پایین‌تری دارند و استفاده و حمل و نقل آن‌ها نیز نسبت به تلسکوپ‌ها راحت‌تر است.
ابزارهای رصدی می‌توانند مناظر خیره‌کننده‌ای پیش روی چشمان‌‌تان قرار دهند اما آسمان شب زیبایی‌های فراوانی دارد که برای دیدن و لذت بردن از بسیاری از آن‌ها نیاز به هیچ ابزاری ندارید. فقط کافی است هر از چندگاهی به آسمان بالای سر نگاه کنید و شگفت‌زده شوید.
اندیشکده کیهان شناسی پارس
